De Manager Projectbeheersing als Co-Piloot van de Projectmanager

In complexe, datagedreven en politiek gevoelige projecten is één principe stabiel: verandering is de norm. Tijdens “De Manager Projectbeheersing als Co-Piloot van de Projectmanager” (8 oktober 2025) onderzochten meer dan vijfitg professionals hoe projectmanagers en managers projectbeheersing (MPB’ers) elkaar versterken. Onder leiding van Bart Mante (Haskoning) en Michael Sauerbier (Cratos Consulting) stond één vraag centraal: hoe houden piloot en co-piloot samen koers wanneer de omgeving turbulent wordt?

1. Waarom deze discussie nu?

Drie ontwikkelingen dwingen tot herbezinning op rollen en samenwerking:

Toenemende complexiteit maakt voorspelbaarheid schaars. Wendbaarheid wordt voorwaarde om koersvast te blijven.
Samenwerking en vertrouwen zijn voorwaardelijk om te kunnen sturen. Richting geven en ruimte laten moeten in balans zijn.
Data en transparantie verschuiven de focus van controle naar sturing. Informatie wordt pas waardevol wanneer zij wordt vertaald naar inzicht en besluit.

2. Piloot en co-piloot: het gesprek van vertrek tot landing

In de openingsdialoog deelden Michiel van Goor (projectdirecteur Royal Schipholgroup) en Hennie Schans (Manager Projectbeheersing Rijkswaterstaat) lessen uit de praktijk. De rode draad: samenwerking is geen fase, maar een doorlopende dialoog—van initiatie tot evaluatie.

2.1 Initiatie: bestemming en uitwijkhavens

Succes begint met een gedeeld beeld van doel, risico’s en beslisruimte. Te vaak start een project zonder helder einddoel of alternatief scenario. Uitwijkhavens horen expliciet in de startafspraken: waar kan worden geland als omstandigheden wijzigen? Pas binnen duidelijke kaders krijgt wendbaarheid betekenis. Niet de methodiek is doorslaggevend, maar het gedrag: eigenaarschap, durf en reflectie.

“Elke piloot weet waar hij naartoe vliegt én waar hij kan landen als het misgaat. In projecten vergeten we dat vaak. We starten met een vaag einddoel en te weinig aandacht voor alternatieven.” aldus Michiel van Goor

2.2 Inrichting: de pre-flight check

In de luchtvaart stijgt niemand op zonder de juiste informatie en checks; in projecten gebeurt dat nog te vaak. Onvolledige teams, onduidelijke randvoorwaarden en bestuurlijke druk leiden tot overhaaste starts. “Nee” kunnen zeggen is dan geen blokkade maar professioneel handelen. Transparant zijn over de consequenties van te vroeg beginnen is geen bureaucratie; het is risicobeheersing en verwachtingsmanagement.

2.3 Uitvoering: in-flight operations

Leiderschap laat zich zien in turbulentie. De projectmanager draagt de eindverantwoordelijkheid, maar dat is geen hiërarchisch recht. Het vraagt moed, tegenspraak en samenspel. De MPB’er fungeert niet als controleur, maar als sparringpartner: signaleert risico’s, bewaart overzicht en helpt rust te organiseren. Besluitvaardigheid floreert in een cockpit waar openheid tegenspraak mogelijk maakt.

“Projectbeheersing is niet het bijhouden van een risicodossier. Het is zorgen dat er goede besluiten worden genomen.” aldus Hennie Schans

2.4 Evaluatie: de post-flight check

Na de landing verleiden deadlines om direct door te gaan. Professionele groei vraagt het tegenovergestelde: discipline in evalueren, ook wanneer het goed ging. De luchtvaart leert van elke vlucht; projecten moeten dat eveneens doen. Door ervaringen te delen, fouten bespreekbaar te maken en successen te ontleden, groeit collectief leervermogen en daarmee het vertrouwen.

3. Break-outs: drie verdiepingen

De themasessies vertaalden de metafoor naar werkpraktijk: wendbaarheid, vertrouwen en transparantie vragen om gezamenlijke sturing.

3.1 Wendbaarheid met vangrails

Wendbaarheid is geen willekeur, maar een strategische eigenschap. Projecten bewegen binnen kaders—de “vangrails van een snelweg”—waarbinnen keuzes telkens worden getoetst. Het team moet weten wanneer bijsturen nog kan en wanneer niet. Dat vraagt soms om “nee” zeggen, maar altijd met alternatieven. Zo wordt wendbaarheid bewust leiderschap: koersvast en adaptief tegelijk.

Praktisch kader:

Formuleer expliciete beslisvensters met criteria voor bijsturen.
Leg uitwijkopties vast inclusief impact op tijd, geld, scope en kwaliteit.
Hanteer korte review-cycli om scenario’s te actualiseren.

“Wendbaarheid is een mindset binnen duidelijke kaders: heldere doelen, passend tempo en expliciete keuzes. Met ruimte, focus, transparantie en vertrouwen creëren we rust, zeggen we tijdig ‘nee’ en nemen we navolgbare besluiten—want wendbaarheid is waardevol, maar altijd beperkt.” aldus Michael Sauerbier

3.2 Competenties voor vertrouwen, ruimte en richting

Vertrouwen ontstaat door consistent handelen en duidelijke afspraken: wie spreekt wie aan, op welke grond? Ruimte geven is geen loslaten; het is sturen op vertrouwen. De MPB’er levert stuurinformatie, de projectmanager weegt en besluit binnen het bestuurlijke speelveld. Nieuwe technologie—AI en dashboards—vergroot mogelijkheden, maar vraagt nieuwsgierigheid, communicatiekracht en oordeelsvorming.

Gedragsankers:

Maak aanspreekbaarheid expliciet (rollen, mandaat, normen).
Cultiveer tegenspraak als onderdeel van elk besluitmoment.
Ontwikkel data-geletterdheid naast technische tooling.

3.3 Transparantie: van data naar sturing

Transparantie schuurt soms. Angst voor afrekenbaarheid remt het delen van cijfers. Toch is openheid de basis voor vertrouwen en betere besluiten. Een dashboard is geen doel, maar een gespreksinstrument. Less is more: selecteer alleen relevante gegevens en voeg duiding toe. Pleit voor situational dashboards: tijdelijk, doelgericht en fase-afhankelijk.

“Een dashboard en onderliggende data is slechts een startpunt voor sturing. Het gaat erom hoe je de relevante ‘metertjes’ vertaalt naar gerichte sturingsacties en deze vervolgens binnen het project implementeert.” aldus Bart Mante

De nieuwe generatie projectbeheersers: regisseur, mentor, innovator

Van meter naar maatregel:

Vertaal elk KPI-signaal naar een concrete actie, eigenaar en termijn.
Visualiseer naast status ook prognose en beslisruimte.
Archiveer dashboards per fase; voorkom datacollectie zonder besluitwaarde.

4. Terugkoppeling: het samenspel centraal

In de plenaire afronding kwam de essentie scherp in beeld: projectbeheersing is een teamsport. De projectmanager bepaalt koers en tempo; de MPB’er bewaakt instrumenten en stabiliteit. Niet als tegenkracht, maar als partnerschap. Dat samenspel vraagt om heldere rolverdeling, ritmiek in overleg, gedeelde informatie en ruimte voor tegenspraak. In een veranderlijke context is communicatie de constante, vertrouwen de brandstof en besluitvorming het vliegwiel.

5. Vooruitblik: een vak in ontwikkeling

Projectbeheersing beweegt van controlerend naar co-creërend: data, menselijk inzicht en samenwerking komen samen in besluitvorming. Kunstmatige intelligentie ondersteunt analyse en scenario’s, maar moreel kompas en intuïtie blijven mensenwerk. AI mag meevliegen; landen in een storm blijft een taak voor het team.

Wat betekent dit voor organisaties?

Positioneer de MPB’er als co-piloot in plaats van dossiervreter.
Veranker evaluatieritmes en maak leren onderdeel van planning.
Ontwikkel hybride sturing: harde data, zachte signalen, gedeelde tegenspraak.
Bouw aan situational governance: kaders die meebewegen met de projectfase.

6. Conclusie

Vertrouwen, wendbaarheid, transparantie en samenwerking zijn geen modewoorden, maar structurele randvoorwaarden voor succes. De MPB’er is niet de controleur van de piloot, maar de bondgenoot in de cockpit—iemand die overzicht bewaart, richting geeft en helpt landen wanneer het weer omslaat. Wie het samenspel tussen piloot en co-piloot bewust organiseert, vergroot voorspelbaarheid, versnelt besluitvorming en creëert ruimte om te handelen wanneer het ertoe doet. Dat is de kern van professionele beheersing in een wereld waar verandering de constante is.

Een samenwerking tussen Haskoning en Cratos Consulting

Meer ontdekken over integrale beheersing?

Wil je nog meer waardevolle inzichten ontdekken? Blijf dan op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen en ontvang handige tips rechtstreeks in je inbox. Meld je hieronder aan voor de Cratos nieuwsbrief.